Μία Πρώτη Προσέγγιση της Σοσιαλιστικής Προοπτικής στη Συνταγματική Αναθεώρηση

Η Εισαγωγή Στοιχείων  Άμεσης Δημοκρατίας στο Σύνταγμα Αναγκαία Συνθήκη για την Αναβάθμιση της Λειτουργίας της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας

Η πολυπλοκότητα των σημερινών κοινωνιών δημιουργεί την ανάγκη ύπαρξης νέων εξειδικευμένων θεσμών. Οι θεσμοί αυτοί είναι διαχωρισμένοι από την κοινωνία και ως εκ τούτου προκύπτει η ανάγκη ενοποίησής τους. Η διαδικασία αυτή αποτελεί έργο της πολιτικής δηλαδή της βούλησης των πολιτών. Για να μπορέσει η πολιτική να παίξει αυτό το ρόλο πρέπει η πολιτεία να φροντίσει μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα να δημιουργήσει πολίτες δηλαδή όντα πολιτικά. Μόνο με αυτό τον τρόπο μια πολιτική έχει τη δυνατότητα να εκπορεύεται και να στηρίζεται στις αστείρευτες δυνάμεις των πολιτών.

Η σημερινή κρίση στη χώρα μας οδηγεί αναπόφευκτα σε κρίση την ίδια την πολιτική και τη δημοκρατία με αποτέλεσμα η τελευταία να έχει αποσυνδεθεί από την καθημερινότητα του πολίτη. Η εκπαίδευση έχει γίνει μονόπλευρη με συνέπεια να περιορίζεται στις επαγγελματικές δεξιότητες ενώ το κύριο στοιχείο που είναι η αγωγή του πολίτη έχει ουσιαστικά εξαφανιστεί. Το αποτέλεσμα είναι η κοινωνία να μαθαίνει ότι το στενό επαγγελματικό συμφέρον προέχει έναντι του δημοσίου καλού και της λειτουργίας της δημοκρατίας. Η ελευθερία όμως και η δημοκρατία καθώς και η ανάπτυξη της γενικής μόρφωσης αποτελούν στοιχεία που διασφαλίζουν την ανάπτυξη. Αυτήν την πλευρά της εκπαίδευσης αγνόησαν όλες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν στη χώρα μας μέχρι σήμερα.

Η δημοκρατία σήμερα στην Ελλάδα κινδυνεύει και από το γεγονός ότι οι κυβερνώντες έχουν θέσει εαυτών εκτός κάθε ελέγχου. Αρνούνται την αλήθεια η στην περίπτωση που ανακαλυφθεί αρνούνται να την αποδεχτούν, ενώ αποφεύγουν ότι είναι δυσάρεστο με αποτέλεσμα να μην κατανοούν τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σε μια επικοινωνιακή  και σε μια ουσιαστική πολιτική.

Η δημοκρατία σήμερα περιορίζεται στην εκλογική διαδικασία και ενδεχομένως σε εκείνην των συμβουλευτικών δημοψηφισμάτων. Αυτό δεν αρκεί πρέπει να δημιουργηθούν δομές οι οποίες να επιτρέπουν τη συμμετοχή των πολιτών. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ν Κοτζιά « Προκειμένου ένα σύστημα να είναι νόμιμο και νομιμοποιημένο, πρέπει οι πολίτες στην πλειονότητά  τους  να έχουν την αίσθηση και να την επιβεβαιώνει η πραγματικότητα, ότι συμμετέχουν σε αυτό ουσιαστικά, ότι ο λόγος και η θέλησή τους μετρά πραγματικά. Μόνο με τέτοιες προϋποθέσεις μπορεί να σταθεροποιηθεί η δημοκρατία να δημιουργείται ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης καθώς και αποδοχής των επιλογών που λαμβάνονται στο θεσμικό δημοκρατικό σύστημα».

Ο εμπλουτισμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με στοιχεία άμεσης δημοκρατίας αυξάνει τις δυνατότητες των πολιτών να συμμετέχουν πιο άμεσα στη λήψη των αποφάσεων και βοηθάει στην καταπολέμηση των δυσλειτουργιών του αντιπροσωπευτικού συστήματος στη χώρα μας. Ήδη οι πολίτες ενισχύουν την παρουσία τους στον κυβερνοχώρο. Τα facebook, τα blokes, τα twitters  πολλαπλασιάζονται ανοίγουν το διάλογο σε δημόσιες κινητοποιήσεις και συνελεύσεις.

Θεσσαλονίκη

Μαζί με την επέκταση και αναβάθμιση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας χρειάζεται και η δημιουργία θεσμών και πολιτικής κουλτούρας που να περιορίζουν τον αυταρχισμό της  κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Χρειάζεται δηλαδή να μπολιαστεί το πολίτευμά μας με στοιχεία άμεσης δημοκρατίας. Τέτοια στοιχεία μπορεί να είναι η ανακλητότητα των εκλεγμένων βουλευτών, δημάρχων και περιφερειαρχών η οποία θα περιορίσει την αυτονομία των προσώπων από το πρόγραμμα με το οποίο εκλέχτηκαν. Εάν αυτό συνέβαινε σήμερα, εάν δηλαδή οι πολίτες είχαν τη δυνατότητα μέσα από αυστηρά νομικά πλαίσια, για να αποφεύγονται οι καταχρήσεις, να ανακαλέσουν τους βουλευτές οι οποίοι ψήφισαν τα μνημόνια δύο πράγματα θα είχαν συμβεί, η θα είχε αλλάξει η σύνθεση της Βουλής, η οι βουλευτές δεν θα είχαν ψηφίσει τα κείμενα.

Το δημοψήφισμα η δυνατότητα δηλαδή οι πολίτες με ένα ναι η ένα όχι να συμφωνούν η να διαφωνούν με ένα νομοσχέδιο, με άρθρα του Συντάγματος, η ακόμη και με θεμελιακά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής αποτελεί  στοιχείο άμεσης δημοκρατίας, κύριο πλεονέκτημα  του οποίου είναι ότι παρακινεί τους πολίτες να ενσκήψουν  πάνω σε σοβαρά θέματα και να διαβουλευτούν. «Το δημοψήφισμα αποτελεί ένα εργαλείο δημοκρατίας ενάντια στη δικτατορία των ειδικών και τεχνοκρατών». (Ν Κοτζιάς).

Η Ισλανδία απόφυγε τα μνημόνια χάρη στα δημοψηφίσματα τα οποία ήταν δεσμευτικά για την κυβέρνηση και όχι για το θεαθήναι, η συμβουλευτικού χαρακτήρα.

Νομοθετικές Πρωτοβουλίες: Αποτελούν ισχυρό εργαλείο της άμεσης δημοκρατίας διότι δεν είναι αποτρεπτικό αλλά δημιουργικό. Η νομοθετική πρωτοβουλία από τα κάτω σημαίνει ότι υπάρχει η δυνατότητα από τους πολίτες να προταθεί ένας καινούργιος η μια συνταγματική αλλαγή. Η πρωτοβουλία αυτή δεν είναι απλή είναι σύνθετη πλην όμως αποτελεσματική και σε περιόδους κρίσεων αποκτά τη δυνατότητα επιβολής διαφορετικών λύσεων από εκείνες που προτείνουν οι επαγγελματίες πολιτικοί. Σημαντικό επίσης στοιχείο άμεσης δημοκρατίας αποτελεί και η κλήρωση πολιτών προκειμένου να συμμετάσχουν σε διάφορες διαδικασίες έμμεσης εκλογής όπως πχ αυτή του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Το μπόλιασμα της σημερινής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας η οποία έχει σοβαρά τραυματιστεί με στοιχεία άμεσης δημοκρατίας θα βοηθήσει στην ανάκαμψη και στη βελτίωση της ποιότητας του δημοκρατικού πολιτεύματος στη χώρα μας. Από την Αθηναϊκή δημοκρατία μέχρι το 114  του συντάγματος του 1952, τα Εργατικά Συμβούλια, την Κομούνα του Παρισιού, τα Σοβιέτ του 1905 όλα αυτά στηρίζονται σε μία αρχή, ότι η νομιμότητα προκύπτει από τον κυρίαρχο λαό. Όταν παραβιάζεται το Σύνταγμα, το περί δικαίου και ηθικής αίσθημα των λαών, τότε οι  λαοί οφείλουν να μην υπακούσουν στην παρανομία των ισχυρών εξουσιαστών και να αντιστέκονται. Η ανυπακοή αποτελεί αναγκαία συνθήκη της άμεσης δημοκρατίας.

Σπύρος  Κότσιας