Querdenker: Οι Χοντροκέφαλοι της Γερμανίας

ΠΕΡΙ ΟΝΟΜΑΤΟΘΕΣΙΑΣ

Τι ακριβώς  είναι οι Querdenker; Το γράμμα Q δεν υπάρχει στο ελληνικό αλφάβητο. Querdenker-Κβέρντενκερ.  Πως θα μετάφραζε κανείς αυτή την σύνθετη λέξη στην ελληνική; Τα προβλήματα με τους γερμανούς Querdenker αρχίζουν από την προσπάθεια  μετάφρασης του όρου. Η αμηχανία και ανημποριά στα τμήματα των πρακτορείων ειδήσεων, αλλά και στον ελληνικό τύπο (παραδοσιακό και ηλεκτρονικό) εκδηλώνονται με την αμετάφραστη χρήση της γερμανικής λέξης στην ελληνική ειδησεογραφία. Querdenker  είναι εκείνος ο οποίος σκέπτεται κατά κάποιο τρόπο ανορθόδοξα, σκέπτεται μη-συμβατικά, εκείνος που έχει αυθεντική και πηγαία σκέψη. Κάτι που δεν συνάδει με το συγκεκριμένο κίνημα διαμαρτυρίας κατά των περιοριστικών μέτρων λόγω covid, τα αιτήματά του και τις πρακτικές του. Έχουμε δηλαδή σε αυτή την περίπτωση μια καθαρή περίπτωση ψευδωνυμίας.

Για αυτό δεν απουσιάζουν οι ενστάσεις στη γερμανική δημοσιότητα για τον τρόπω τινά σφετερισμό της σημασίας της λέξεως από τα άτομα του συγκεκριμένου κινήματος. Η δημοσιογράφος Claudia Henzler, σε ένα επικριτικό άρθρο της στις 27 Αυγούστου 2020 στην εφημερίδα Sueddeutsche Zeitung  κατά της επικοινωνιακής πρακτικής του ηγέτη του κινήματος, επιχειρηματία Michael Ballweg, κάνει λόγο για “αυτοαναγορευθέντες Querdenker”, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να επισημάνει το στοιχείο του σφετερισμού των θετικών συνδηλώσεων του όρου.

Στα γερμανικά μια άλλη λέξη η οποία είναι και αυτή σύνθετη και το πρώτο της συνθετικό είναι η λέξη quer, είναι εκείνη του Querkopf. Ενώ ο Querdenker αναφέρετ

αι στον αυθεντικώς σκεπτόμενο άνθρωπο, ο οποίος πηγαίνει κόντρα στην πεπατημένη, ο Querkopf είναι αυτό που στα ελληνικά αποκαλούμε χοντροκέφαλος. Αυθαιρέτως και με απαξιωτική πρόθεση θα χρησιμοποιώ στη συνέχεια του κειμένου την ονομασία Xοντροκέφαλος ως ελληνική παράφραση της γερμανικής λέξης Querdenker σε σχέση με τους κάθε λογής “βλαμμένους”, όπως πολύ εύστοχα χαρακτηρίζουν παρόμοιες περιπτώσεις οι ΗΠΑμερικανοί. Ας με συγχωρήσουν οι αναγνώστες και αναγνώστριες αυτή την αυθαιρεσία, αλλά στις μέρες μας και οι λέξεις κρίνουν ανθρώπινες ζωές…

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΧΟΝΤΡΟΚΕΦΑΛΩΝ

Η πρώτη πρωτοβουλία πολιτών υπό την επωνυμία “Querdenker 711-Χοντροκέφαλοι 711”, εμφανίστηκε στην Στουτγκάρδη τον περασμένο Απρίλιο. Ο αριθμός 711 είναι ο τηλεφωνικός κωδικός για την περιοχή της συγκεκριμένης πόλης. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν αυτοτελείς ομάδες και σε άλλες πόλεις της Γερμανίας, χρησιμοποιώντας και αυτές ως διακριτικό γνώρισμα τον τηλεφωνικό κωδικό της περιοχής τους.

Τον Απρίλιο κατόρθωσε η πρώτη ομάδα της Στουτγκάρδης να διοργανώσει νομίμως μια διαδήλωση πενήντα ατόμων, με άδεια του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, το οποίο αποφάνθηκε μετά τη σχετική προσφυγή της πρωτοβουλίας, ότι η απαγόρευση όλων των διαδηλώσεων και υπαίθριων συγκεντρώσεων αντίκειται στο σύνταγμα της χώρας. Μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, οι υπηρεσίες του κράτους ήταν πλέον υποχρεωμένες να εξετάζουν υπό ποίες συνθήκες μπορεί να λάβει άδεια ένας διοργανωτής για να καλέσει σε δημόσια συγκέντρωση.

Ο ΙΔΡΥΤΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΣ

Ο ηγέτης του κινήματος Michael Ballweg παρουσίαζε, σύμφωνα με τις αναφορές της Claudia Henzler, στην πρώτη περίοδο των διαδηλώσεων εαυτόν ως υπερασπιστή των θεμελιωδών συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών, συγχρόνως όμως διατύπωνε απόψεις και εναντίον της χρήσης μάσκας και άνοιγε μέτωπο κατά του υποχρεωτικού μελλοντικού εμβολιασμού, κάτι που έβγαλε ο ίδιος από το μυαλό του, εφόσον δεν είχε διατυπωθεί ποτέ τέτοια άποψη και δεν είχε τεθεί δημοσίως ποτέ τέτοιο ζήτημα. Στη συνέχεια φαίνεται ότι εκδήλωσε συμπάθειες προς την ομάδα συνωμοσιολογικών θεωριών QAnon [1], η οποία είναι ιδιαιτέρως γνωστή στις ΗΠΑ.

Ο ηγέτης του κινήματος σπούδασε οικονομικά στην Στουτγκάρδη και δραστηριοποιείται τις τελευταίες δύο δεκαετίες ως ιδιοκτήτης της εταιρίας software Media Access. Αυτή την περίοδο φαίνεται ότι ασχολείται περισσότερο με τον ακτιβισμό των διαδηλώσεων παρέχοντας συμβουλές και τεχνογνωσία στις ομάδες άλλων πόλεων εκτός Στουτγκάρδης και λιγότερο με την επιχείρησή του. Στα μέσα Ιουνίου δήλωσε δημοσίως ότι δε θα διοργανώσει άλλες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, αλλά δύο εβδομάδες αργότερα αναθεώρησε την άποψή του και επανήλθε δριμύτερος στο προσκήνιο των κινητοποιήσεων.

Την ίδια αυτή περίοδο του θέρους ανακοίνωσε ότι θα θέσει υποψηφιότητα ως ανεξάρτητος, ακομμάτιστος υποψήφιος στις εκλογές για την ανάδειξη δημάρχου στην Στουτγάρδη τον Νοέμβριο. Όλο αυτό το διάστημα ο Michael Ballweg απέφευγε τους δημοσιογράφους. Σύμφωνα με την Claudia Henzler, η οποία αναφέρεται στην δική της προσπάθεια, να συζητήσει μαζί του το ενδεχόμενο της υποψηφιότητάς για το αξίωμα του δημάρχου, ο Ballweg “δεν τα πάει καλά με τους εκπροσώπους των μέσων. Μερικές φορές απαντάει με mail χωρίς όμως τα ενδεικτικά χαρακτηριστικά προέλευσης των απαντήσεων, κατά κανόνα οι δημοσιογράφοι θα πρέπει πρώτα να απαντήσουν online σε κάποιες ερωτήσεις και να συμπληρώσουν μια δήλωση, αν θέλουν να αιτηθούν μια συνέντευξη, κάτι που δεν σημαίνει αυτομάτως ότι η συνέντευξη θα πραγματοποιηθεί”.

Και η εμπειρία των δημοσιογράφων του ραδιοφωνικού σταθμού SWR 2  συνηγορεί υπέρ της άποψης της συναδέλφου τους της Sueddeutsche Zeitung, ότι ο συγκεκριμένος ακτιβιστής έχει πρόβλημα με τους ανθρώπους των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Την 1^η Σεπτεμβρίου 2020  στη συνέχεια των επεισοδιακών διαδηλώσεων στο Βερολίνο ο ηγέτης των Χοντροκέφαλων αποφάσισε να δώσει συνέντευξη σε δημοσιογράφο του ραδιοσταθμού. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης παρευρισκόταν μια ομάδα από άτομα που παρακολουθούσαν τα λεγόμενα, ομάδα του κινήματος βιντεοσκοπούσε όλη τη συνέντευξη, η οποία αναρτήθηκε αργότερα στο Διαδίκτυο και στην τελευταία ερώτηση-απορία του δημοσιογράφου προς τι όλος αυτός ο κόσμος κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, κάτι που είναι ασυνήθιστο στην δημοσιογραφική πρακτική ο Michael Ballweg  απάντησε ότι κάποιοι θέλησαν να ακούσουν χαλαρά τι λέγεται, ο ίδιος δεν θα είχε μετά χρόνο να εξηγήσει στον καθένα ξεχωριστά τι ειπώθηκε, πως βρίσκεται διαρκώς καθ΄ οδόν και άλλα παρόμοια. ( Η συνέντευξη είναι αναρτημένη στο you tube).

Ο Michael Ballweg είναι επιφυλακτικός απέναντι στα επαγγελματικά μέσα ενημέρωσης. Αυτός, σύμφωνα με την δημοσιογράφο Claudia Henzler, “προτιμά να δίνει συνεντεύξεις σε άτομα που δεν έχουν δημοσιογραφική επαγγελματική κατάρτιση και  που τον κολακεύουν: “ωραίος λόγος”, “υπέροχη διαδήλωση”, τέτοια πράγματα”. Έτσι στο you tube μπορεί να βρει κανείς πάμπολλες συνεντεύξεις του αρχηγού του κινήματος, οι οποίες όμως προέρχονται όλες από ανθρώπους του περιβάλλοντός του. Και όπως σημειώνει η δημοσιογράφος: “Τα βίντεο παρέχουν σχετικώς ελάχιστες πληροφορίες για το πρόσωπο Ballweg, αλλά φροντίζουν για τη δημιουργία μύθων”.

Σε ένα από αυτά τα βίντεο, υποστηρίζει η Henzler ο Michael Ballweg “με μεγάλη άνεση επαινεί τον εαυτό του”, ότι ήταν αυτός “ο οποίος στην περίοδο των σκληρών περιορισμών λόγω ιού, την άνοιξη, κατόρθωσε να επιτρέψει τη διοργάνωση διαδηλώσεων”. Και επικαλείται την προσφυγή του στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο. Η αλήθεια είναι, όπως σημειώνει η δημοσιογράφος της Sueddeutsche Zeitung, πως ο Michael Ballweg ήταν ένας από τους πρώτους που προσέφυγε στο ανώτατο δικαστήριο, αλλά δεν ήταν ο πρώτος και δεν ήταν η πρώτη φορά που δόθηκε άδεια για να πραγματοποιηθεί διαδήλωση μετά την απόφαση απαγόρευσής τους. Ένας πολίτης από την πόλη Giessen του κρατιδίου της Έσσης, ήταν ο πρώτος που δικαιώθηκε μετά την προσφυγή του κατά των απαγορεύσεων. Ως τόσο το “κίνημα” καλλιεργεί την αντίληψη περί πρωτοπορίας…

Τέλος, ο δημοσιογράφος της ελβετικής εφημερίδας Neue Zuercher Zeitung σε ένα σχετικό ρεπορτάζ για τον συγκεκριμένο επιχειρηματία (φύλλο 9^ης Νοεμβρίου 2020) σημειώνει, μεταξύ άλλων, ότι ο 46χρονος Michael Ballweg δε γνωστοποιεί τους χρηματοδότες του!

ΤΟ “ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ” ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ

Η πρωτοβουλία συνοψίζει τα αιτήματά της σε ένα φύλλο χαρτιού μεγέθους DIN4 και αποκαλεί το κείμενο “Μανιφέστο”. Η πρόσβαση στο κείμενο, το οποίο είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα της πρωτοβουλίας “711”, είναι ελεύθερη. Το κείμενο περιγράφει την πρωτοβουλία ως ένα ειρηνικό και δημοκρατικό κίνημα και πως η πολιτική του βασίζεται στα πρώτα άρθρα του γερμανικού συντάγματος. Η βασική αιχμή του “Μανιφέστου” αφορά την περιστολή, αυτή την περίοδο, βασικών δημοκρατικών δικαιωμάτων των πολιτών, με αφορμή την πανδημία του Covid. Βασικό αίτημα των Xοντροκέφαλων είναι η άρση όλων των περιορισμών εις βάρος των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών, η τήρηση όλων των δικαιωμάτων που προβλέπονται για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης  και, τέλος, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σε αναρτημένη ανακοίνωση της ιστοσελίδας της περιοχής της Στουτγκάρδης το κίνημα αυτοπεριγράφεται ως εξής: “Είμαστε Δημοκράτες. Είμαστε ένα φιλειρηνικό κίνημα, στο οποίο δεν έχουν καμία θέση ο εξτρεμισμός, η βία, ο αντισημιτισμός και οι ιδέες τους που απαξιώνουν τον άνθρωπο”.

Οι Χοντροκέφαλοι αυτοπεριγράφονται γενικώς ως ένα κίνημα το οποίο διατηρεί αποστάσεις “από ακροδεξιές και ακροαριστερές ιδεολογίες” και από πρακτικές βίας.

ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΠΡΟΩΡΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ

Οι κατά τόπους πρωτοβουλίες των Χοντροκέφαλων άρχισαν να  ξεπηδούν σαν τα μανιτάρια και άρχισαν να οργανώνουν δημόσιες συγκεντρώσεις σε διάφορες περιοχές της χώρας. Τον Αύγουστο πραγματοποιήθηκαν μεγάλες συγκεντρώσεις στην πρωτεύουσα της χώρας Βερολίνο. Στις συγκεντρώσεις αυτές υπολογίζεται ότι συμμετείχαν μέχρι και σαράντα (40) χιλιάδες άτομα.

Η μαζικότητα και η σχετικώς θετική υποδοχή του κινήματος στα πρώτα του βήματα από μεγάλη μερίδα των γερμανών πολιτών, διεύρυνε τους στόχους των ηγετών του. Έτσι η πρωτοβουλία δε δίστασε να διατυπώσει δημοσίως το αίτημα για πρόωρες παγγερμανικές εκλογές – μέσα στον Οκτώβριο του 2020. Ήταν και αυτό μια ένδειξη της αυτοπεποίθησης που προσέδιδε στους ηγέτες του η ραγδαία μαζικοποίησή του και η μαχητικότητά του.

ΠΟΛΥΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ-ΑΜΟΡΦΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ;

Μια ομάδα ερευνητών του πανεπιστημίου της Κωνσταντίας, άρχισε να ερευνά τα πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του νέου κινήματος. Όταν ανακοινώθηκαν τα πρώτα προσωρινά συμπεράσματα της έρευνας αναδύθηκε στο προσκήνιο ένα στοιχείο, το οποίο εξέπληξε σε κάποιο βαθμό τον πολιτικό κόσμο της Γερμανίας: οι διαδηλωτές δεν ήσαν τόσο “Δεξιοί”, όσο θεωρούσαν οι πολιτικοί, αλλά και η κοινή γνώμη της χώρας. Και οι πρώτες υποθέσεις, οι οποίες διατυπώθηκαν για τα χαρακτηριστικά του νέου κινήματος είχαν ένα στοιχείο του απροσδιόριστου και προσωρινού: “Οι χοντροκέφαλοι είναι ένα άκρως άμορφο και πολυσυλλεκτικό κίνημα…”, σημείωνε πριν λίγες εβδομάδες ο πολιτικός ανταποκριτής της Frankfurter Allgemeine Zeitung στην Βάδη-Βυττεμβέργη Ruediger Soldt.

Ο ΣΥΓΧΡΩΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ

Από τα πρώτα βήματα της δημόσιας πορείας του το συγκεκριμένο κίνημα δε φαίνεται να είχε καμία φοβία από τον συγχρωτισμό του με τους οπαδούς θεωριών συνωμοσίας και με αρνητές του Ολοκαυτώματος. Από τις πρώτες κινητοποιήσεις σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας φάνηκε η έντονη συμμετοχή διαφόρων ομάδων της Άκρας Δεξιάς, από την εντός κοινοβουλίου ευρισκόμενη “Εναλλακτική για την Γερμανία” (AfD) μέχρι το παλαιότερο γερμανικό ακροδεξιό κόμμα, το “Εθνικοδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας” (NPD) ή και ατόμων με κάποια αναγνωρισιμότητα, όπως ο ακροδεξιός ράππερ Chris Ares.[2]

Αλλά το πιο ενδιαφέρον στοιχείο στις διαδηλώσεις των Χοντροκέφαλων ήταν η παρουσία ατόμων από το φιλειρηνικό κίνημα. Αυτό αποτυπώθηκε και στο φωτογραφικό υλικό από τις συγκεντρώσεις του κινήματος, όπου η σημαία με τα χρώματα του ουράνιου τόξου και τη λέξη peace πλαισίωνε τις τρίχρωμες, μαύρο, κόκκινο, λευκό, της γερμανικής αυτοκρατορίας. Οι σημαίες αυτές δεν απαγορεύονται στην Γερμανία, όπως συμβαίνει με την χιτλερική σημαία και τη σβάστικα, αλλά οι νεοναζιστές τις χρησιμοποιούν ως μέσο για να δηλώνουν την παρουσία τους στους δημόσιους χώρους. Τώρα χρησιμοποιείται και ως σύμβολο της ακροδεξιάς ομάδας των “καϊζερικών”[3]  (ναι, υπάρχουν νοσταλγοί της μοναρχίας και αποκαλούνται στα γερμανικά “αυτοκρατορικοί”).

Αλλά καθοριστικό λόγο στις συγκεντρώσεις είχαν οι εκπρόσωποι διαφόρων θεωριών συνωμοσίας. Σε κάποιες συγκεντρώσεις κεντρικοί ομιλητές ήσαν άτομα γνωστά για τις συνωμοσιολογικές θεωρήσεις τους. Κοντά σε αυτούς και ομάδες ατόμων, τα οποία είναι ενάντια στους εμβολιασμούς ή και διάφοροι “αιρετικοί” γιατροί με ιδιάζουσες απόψεις για την κατάσταση.

Το μαζικό συνονθύλευμα περιλαμβάνει επίσης το μεγάλο δυναμικό των “εσωτεριστών” [4] και του λεγόμενου “ταυτοτικού κινήματος”. [5]

ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ…

Κατά την υπερσυντηρητική δεξιά τοπική κυβέρνηση (CSU– Χριστιανική Κοινωνική Ένωση) του κρατιδίου της Βαυαρίας, η πρωτοβουλία των Χοντροκέφαλων, είναι “εξαιρετικά ετερογενής”. Σύμφωνα με την ανάλυση στελεχών του συγκεκριμένου κόμματος το τόξο από το οποίο αντλεί τους φίλους του το κίνημα των Χοντροκέφαλων, εκτείνεται από “πολίτες οι οποίοι θέλουν να καταδείξουν τη σημασία του δικαιώματος του συνέρχεσθαι έως και φανατικούς αντιπάλους των εμβολιασμών, εσωτεριστές, γενικώς σκεπτικιστές έναντι του κράτους και των δομών του, έως και θεωρητικούς των θεωριών συνωμοσίας, ακροδεξιούς και “πολίτες της αυτοκρατορίας” (σ.σ. δηλαδή “καϊζερικούς”) και “αυτοδιοικούμενους”[6], οι οποίοι προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν την κρίση του κορονοϊού προς ίδιον όφελος και για αυτό συμμετέχουν στις αντίστοιχες διαδηλώσεις”.

ΟΙ ΦΟΒΟΙ

Οι ειδικοί για την προστασία του συντάγματος είναι υπ΄ ατμόν. Οι ίδιοι έχουν ενημερώσει και έχουν προειδοποιήσει την γερμανική κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα ότι η βία σε παγγερμανική κλίμακα διογκώνεται και εντείνεται. Το κίνημα των Χοντροκέφαλων είναι πολυσυλλεκτικό και συγκεντρώνει στους κόλπους του αναρίθμητα μικρότερα ρεύματα.

Ένας ιδιαίτερος χώρος από όπου δύναται να προέλθει κάποιος κίνδυνος είναι εκείνος των θεωριών συνωμοσίας. Ο θεωρητικός της λογοτεχνίας Thomas Laschyk, ο οποίος διατηρεί στο Διαδίκτυο ένα μπλογκ (“Volksverpetzer–blog”) και ο οποίος παρακολουθεί από χρόνια και καταγράφει τις αλλαγές στο χώρο και στις απόψεις των ιδεολόγων των θεωριών συνωμοσίας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ενόψει της αυξανόμενης προς τα άκρα ριζοσπαστικοποίησης των εκπροσώπων διαφόρων φορέων θεωριών συνωμοσίας: “Το διαπιστώνουμε πλέον πολύ καθαρά, ότι όλος ο χώρος ριζοσπαστικοποιείται όλο και πιο πολύ, ότι όλο και περισσότερο στρέφεται στην κατάφαση της βίας, ακόμη και της τρομοκρατίας”.

Ο πρωθυπουργός του κρατιδίου της Βαυαρίας Markus Soeder (CSU– Χριστιανική Κοινωνική Ένωση), εφιστά την προσοχή στις εξελίξεις των τελευταίων μηνών αναφορικώς με το κίνημα των Χοντροκέφαλων: “Η εντύπωσή μου είναι ότι οι θέσεις τους, τον τελευταίο μισό χρόνο, γίνονται όλο και πιο κάθετες και επιθετικές, και πως σε ορισμένους τομείς στους χώρους αυτών των ομάδων εξετάζουν τα πράγματα στη βάση θεωριών συνωμοσίας και κατά ένα μέρος στη βάση ενός ακραίου αντισημιτισμού”. Εφιστά την προσοχή και στους τρόπους των πρακτικών στράτευσης του νέου κινήματος: “Οι άνθρωποι στην αρχή προσχωρούν συνειδητά, μετά τροφοδοτούνται συστηματικά και καλύπτονται όπως σε μια τρόπω τινά αίρεση και αποκόπτονται τελικώς από κάθε μορφή πραγματικότητας”.

Πάμπολλα συμβάντα, κρυφής ή φανερής βίας, καθιστούν σαφές ότι οι διαμαρτυρίες δεν είναι μόνο ειρηνικές και πως οι αρνητές του κορονοϊού δεν είναι ένα πρόβλημα το οποίο θα πρέπει να προσπερνά και να υποτιμά η γερμανική κοινωνία.

Η ΒΙΑ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ

Στη Λειψία στις αρχές του Νοεμβρίου σε μια διαδήλωση συμμετείχαν 10 χιλιάδες άτομα από όλη τη Γερμανία μετά από δημόσια πρόσκληση του κινήματος των Χοντροκέφαλων. Φυσικώς και δεν τηρήθηκαν τα μέτρα ασφαλείας (μάσκες κλπ.), κάτι που μπορεί να δει κανείς ξεκάθαρα και στις φωτογραφίες που συνοδεύουν διάφορα άρθρα στο διαδίκτυο. Η μη-συμμόρφωση οδήγησε τις αρχές της πόλεως να απαγορεύσουν τη συνέχιση της συγκέντρωσης. Τα πράγματα εκτραχύνθηκαν και οι συγκρούσεις με την αστυνομία ήταν σφοδρές, ώσπου έσπασε ένα αστυνομικό μπλόκο και οι διαδηλωτές ξεχύθηκαν στο κέντρο της πόλης. Ανάμεσά τους σκληροπυρηνικοί χούλιγκαν από το χώρο των οπαδών του ποδοσφαίρου, καθώς και ακροδεξιοί κάθε απόχρωσης.

ΤΟ ΜΑΖΙΚΟ ΣΥΝΟΝΘΥΛΕΥΜΑ

Οι γερμανοί ειδικοί για την προστασία του συντάγματος, αναλύουν συστηματικά τον τελευταίο καιρό τις θεωρήσεις και τις ενδεχόμενες πρακτικές ακραίας βίας διαφόρων μικρών ομάδων, από το ευρύτερο φάσμα των οπαδών των θεωριών συνωμοσίας. Ιδιαίτερη προσοχή δίδεται στις αντιλήψεις των μελών της ομάδας QAnon. Η όλη προσπάθεια εστιάζει στον εντοπισμό των απώτερων ορίων ακραίας βίας που καθορίζουν τις αντιλήψεις της κάθε ομάδας χωριστά.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΑΝΤΑΡΤΟΠΟΛΕΜΟΥ

Το κίνημα φαίνεται ότι διαθέτει μια άψογη και επαγγελματική οργάνωση. Ο ιδρυτής του προέρχεται από τον χώρο του επιχειρείν και γνωρίζει τις πρακτικές του σύγχρονου μάνατζμεντ. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ακροδεξιές ομάδες προσκολλήθηκαν από την αρχή στο νέο κίνημα. Πρόκειται δηλαδή περί ενός οχήματος με μεγάλες επικοινωνιακές δυνατότητες. Από την άλλη υπάρχουν και κάνουν πολλή δουλειά οι πάγιες πρακτικές επικοινωνιακού ανταρτοπολέμου που χρησιμοποιούν στην Γερμανία όλες οι ακροδεξιές ομάδες και, κυρίως, οι νεοναζί.

Στο ρεπερτόριο των Χοντροκέφαλων συγκαταλέγεται και η τεχνική των ψευδών ειδήσεων (fake news). Το καλοκαίρι διέδωσαν, χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τον ψιθυρισμό ότι οι μάσκες προκαλούν τον θάνατο μικρών παιδιών. Στην πραγματικότητα κανένα παιδί δεν πέθανε στη Γερμανία επειδή χρησιμοποίησε μάσκα.

Επίσης οι Χοντροκέφαλοι χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους του επικοινωνιακού ανταρτοπολέμου για να υπερβούν τις κυρώσεις και να καταστρατηγήσουν τους περιορισμούς. Κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης στην Theresienwiese του Μονάχου, η οποία απαγορεύτηκε, οι διοργανωτές μετονόμασαν την ανοικτή συγκέντρωση σε θεία λειτουργία για να αποφύγουν τις όποιες κυρώσεις, προκαλώντας την οργίλη αντίδραση των εκπροσώπων της Ρωμαιοκαθολικής και της Προτεσταντικής εκκλησίας.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ…

Οι Χοντροκέφαλοι, αλλά περισσότερο οι ακραίες δεξιές ομάδες που τους πλαισίωσαν στοχεύουν στο “σύστημα”, στο “σύστημα Μέρκελ”, όπως το αποκαλούν μερικοί από αυτούς.

Η Γερμανία τα προηγούμενα χρόνια, με αφορμή την κρίση του μεταναστευτικού, έζησε υπό τον πολιτικό αστερισμό ενός κινήματος, υπό την ονομασία pegida. Η πολιτική κατάληξη αυτής της πολιτικής γέννησης ήταν η είσοδος στην Ομοσπονδιακή βουλή του ακροδεξιού κόμματος “Εναλλακτική για την Γερμανία” (AfD).

Αυτή την φορά το “σύστημα” είναι καλύτερα προετοιμασμένο εάν λάβει κανείς υπόψη του, την άμεση αντίδραση της γερμανικής εφημεριδογραφίας και γενικότερα του ευρύτερου συστήματος πληροφόρησης της χώρας. Η ταύτιση του νέου κινήματος με την Άκρα Δεξιά και η αποδόμησή του άρχισε αμέσως μόλις άρχισε να αποκτά εύρος και ισχύ.

Η δημοσιογράφος της κεντροαριστερής Frankfurter Rundschau Katja Torwarth σε ένα σχόλιό της, στις 14 Αυγούστου, με τίτλο “Χέρι με χέρι με τους φασίστες: οι επικριτές του κορονοϊού στον καφετί βάλτο”[1], επιτίθεται σφόδρα σε όλους τους δήθεν ανυποψίαστους. “Είναι εντελώς ανόητο: ότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι θεωρούν τον κορονοϊό ως βιομηχανία του εβραιο-αριστερο-«πράσινο»-Μέρκελ-Gate. Αυτό που είναι ακόμη πιο ανόητο, είναι ότι πολλοί δεν αντιλαμβάνονται το φασιστικό (στοιχείο) που κρύβει σε πολλά σημεία του, (κάνουν ότι) το αγνοούν, το αρνούνται, το θεωρούν μηδαμινό”. Και η δημοσιογράφος προχωράει ακόμη περισσότερο: “Πολλοί άνθρωποι θέλουν να ερμηνεύσουν εκ νέου το παρόν και το παρελθόν. Προφασίζονται (ότι υπάρχει) δικτατορική συμπεριφορά σε μια δημοκρατία, με σκοπό να την (σ.σ δημοκρατία) καταργήσουν”.

Στη συνέχεια η αντίδραση άρχισε να γίνεται σχεδόν ακαριαία, π.χ. η λαϊκότροπη Bild Zeitung, αναρωτιέται δημοσίως στην online έκδοσή της (15-11-2020) για το εύρος της διείσδυσης των ακροδεξιών εξτρεμιστών στις τάξεις του κινήματος των Χοντροκέφαλων. Και η απάντηση δεν είναι και πολύ δύσκολη, εφόσον η παρουσία των ακροδεξιών και, κυρίως, των νεοναζιστών, φαίνεται πολύ ξεκάθαρα σε πολλές περιπτώσεις.

Έτσι στην περιοχή του Braunschweig, στις 9 Νοεμβρίου 2020, θα διοργανωνόταν μια διαδήλωση από το “κίνημα”. Αλλά, στο μεσοδιάστημα, οι δημοκρατικοί φορείς της Γερμανίας και οι δημοκρατικοί πολίτες άρχισαν να γίνονται πιο προσεκτικοί. Συγκεκριμένα η εκδήλωση των Χοντροκέφαλων στο Braunschweig ορίστηκε για το βράδυ της Δευτέρας 9 Νοεμβρίου, ημερομηνία η οποία συνέπιπτε με την περίφημη Νύκτα των Κρυστάλλων του 1938 κατά των Εβραίων της Γερμανίας. Αλλά και κάτι ακόμη πιο ενδεικτικό. Οι οργανωτές όρισαν ως ώρα έναρξης της εκδήλωσης τις 18.18. Δευτέρα 9 Νοεμβρίου στις 18.18. Αμέσως ξέσπασαν διαμαρτυρίες και καταγγέλθηκε το γεγονός, διότι η ημέρα και η ώρα έναρξης είχαν τον συμβολισμό τους.

Οι αριθμοί 1+8 αποτελούν κρυπτογραφία για το όνομα του Αδόλφου Χίτλερ, σημαίνουν τον ηγέτη του ναζισμού. Οι νεοναζιστές που φαίνεται να κινούν τα νήματα (σύμφωνα με ανακοίνωση του Συνδικάτου των Αστυνομικών της Γερμανίας, οι Ακροδεξιοί είναι “στα πρόθυρα να καταλάβουν το κίνημα”) σε κάποιες οργανώσεις των Χοντροκέφαλων – αλλού εμφανίζονται ως ομάδες φύλαξης των συγκεντρώσεων, π.χ. Βερολίνο – προσπάθησαν να δηλώσουν την παρουσία τους με αυτόν τον τρόπο.

Εκπρόσωποι των εργατικών συνδικάτων από την περιοχή του Braunschweig, όπως αναφέρει το δημοσίευμα της Bild Zeitung, κατήγγειλαν ανοικτά την προγραμματισμένη συγκέντρωση ως “ναζιστική εκδήλωση”. Η συγκέντρωση ακυρώθηκε και το κίνημα των Χοντροκέφαλων παρέπεμψε στην ιστοσελίδα της “Πρωτοβουλίας Στουτγάρδη 711”, όπου αναφέρονται οι δημοκρατικές αρχές του κινήματος.

Στο ρεπορτάζ της “υπερσυστημικής” Bild Zeitung παρατίθενται φωτογραφίες από κινητοποιήσεις των Χοντροκέφαλων με χαρακτηριστικές ενδείξεις, όπως π.χ. η ακόλουθη: “Διαδηλωτές Χοντροκέφαλοι τον Αύγουστο στο Βερολίνο με σημαίες της αυτοκρατορίας προσπάθησαν να εισβάλλουν στην είσοδο του Ράιχσταγκ”.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί της Γερμανίας, όπου δημοσιογράφοι με επικριτικά σχόλιά τους αναφέρονται ενδεικτικά στους Χοντροκέφαλους ως “μια περίπτωση προς εξέταση από την υπηρεσία προστασίας του συντάγματος” (rbb, 13-11-2020), όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος Olaf Sundermayer. Ο τελευταίος προχωράει ακόμη περισσότερο, θεωρώντας ως επικίνδυνη όχι μόνο την παρείσφρυση των ακροδεξιών στο κίνημα των Χοντροκέφαλων, αλλά και το γεγονός ότι και εκείνοι που προέρχονται εντός του κινήματος από τον αστικό χώρο “έχουν εν τω μεταξύ ριζοσπαστικοποιηθεί”. Με την εκτίμηση αυτή ο δημοσιογράφος ακυρώνει την παλαιότερη δημοσιογραφική άποψη περί “άμορφης μάζας”.

Ο δημοσιογράφος Olaf Sundermayer θεωρεί τους Χοντροκέφαλους για δύο λόγους υπόλογους έναντι της αρχής προστασίας του συντάγματος. “Κατά πρώτον διότι ο οργανωμένος ακροδεξιός χώρος αποτελεί σταθερό συστατικό στοιχείο αυτού του κινήματος” και “δεύτερον έχουν εν τω μεταξύ ριζοσπαστικοποιηθεί και πολλοί Χοντροκέφαλοι από το αστικό στρατόπεδο. Μερικά από τα ηγετικά πρόσωπα με την ατζέντα τους για το γκρέμισμα (της κυβέρνησης) έχουν από καιρό μετακινηθεί προς το επίπεδο δράσης των ακροδεξιών εξτρεμιστών. Πολιτικοί, επιστήμονες και δημοσιογράφοι ανακηρύσσονται σε εχθρούς, Η δημοκρατία απαξιώνεται, ως μια κατάσταση, που πρέπει να ξεπεράσουμε. Και η βία γίνεται ανεκτή”.

Ο σχολιαστής επισημαίνει τα γεγονότα βίας στη Λειψία, στην ώθηση προς τη βία από τις κεφαλές του κινήματος, στην συνειδητή παράκαμψη του επικεφαλής επιχειρηματία Michael Ballweg της σαφής οριοθέτησης απέναντι στην ακροδεξιά, κάτι που αμέσως έγινε αντιληπτό από το χώρο της ακροδεξιάς ως φιλική πρόσκληση συμμετοχής στο κίνημα.

Εκτός από το Συνδικάτο της Αστυνομίας, που αναφέρεται ανοικτά για τους κινδύνους “κατάκτησης του κινήματος” από τους Ακροδεξιούς, ο υπεύθυνος του ραδιοσταθμού WDR 2 για ζητήματα αντισημιτισμού στο κρατίδιο της Βάδης Βυττεμβέργης Michael Blume μιλάει ανοικτά και χωρίς υπεκφυγές για την σχέση του κινήματος με αντισημιτικά στοιχεία: “Οι Χοντροκέφαλοι συμμάχησαν με αντισημίτες”.

Και στο χώρο της οργανικής διανόησης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας έχει κτυπήσει συναγερμός. Ο εκδότης του επιστημονικού περιοδικού Blaetter fuer deutsche und international Politik (“Φύλλα γερμανικής και διεθνούς πολιτικής”) Albrecht von Lucke, αναφέρει σε σχέση με την εμφάνιση αυτοκρατορικών σημαιών στις διαδηλώσεις των Χοντροκέφαλων: “Δεν είναι δυνατόν να οδηγηθούν τα πράγματα στο να σηκώνει ο καθένας τη σημαιούλα του και, μάλιστα, να είναι έτοιμος να εφορμήσει κατά του Ράιχσταγκ”.

Ο Albrecht von Lucke βλέπει σε αυτή την εξέλιξη μια επικίνδυνη συμπόρευση του εγωισμού των καλοπερασάκηδων του  ανέμελου βιοτικού ύφος (life style) με τους εκ πεποιθήσεως ακροδεξιούς. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και η κριτική της Katja Torwarth από την Frankfurter Rundschau: “Είναι ανεπίτρεπτο (το γεγονός) ότι στη Γερμανία η διαμαρτυρία κατά του κορονοϊού “πουλιέται” ως κίνημα ελευθερίας, αλλά δεν είναι έτσι (τα πράγματα). Δεν αφορά  (το πράγμα) την ελευθερία ή τη δημοκρατία. Αφορά στον καθαρό εγωισμό”.

Ενδεικτική του εγωισμού των καλοπερασάκηδων είναι η φράση του πρώην μέλους των περίφημων “πάντσερ” της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου της Γερμανίας, πρωταθλήτριας στο Μουντιάλ του 1990, Thomas Berthold, στην ομιλία του από το βήμα στη διαδήλωση της Στουτγάρδης: “Θέλω την προηγούμενη ζωή μου πίσω…”.

Ενδεικτική επίσης της γενικότερης νοοτροπίας αντίδρασης από τους χώρους του βιοτικού ύφους είναι και η ημερομηνία κατά την οποία έχει ανακοινωθεί ότι θα πραγματοποιηθεί η επόμενη μεγάλη συγκέντρωση του κινήματος: 31 Δεκεμβρίου 2020.

Σημειώσεις:

1. QAnon είναι μια συνωμοσιολογική ακροδεξιά ομάδα ή πρόσωπο με αντιλήψεις από τον ευρύτερο παραθρησκευτικό χώρο των ΗΠΑ. Βλ. το εκτενές λήμμα στην Wikipedia και τις σχέσεις της/του με διάφορα ζητήματα της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Σημειώνω ότι η συνωμοσιολογία θάλλει και στον γερμανικό χώρο.
2. Ο Chris Ares είναι γερμανός ράππερ και συγκαταλέγεται στους μουσικούς του ακροδεξιού χώρου από τις υπηρεσίες της Ο.Δ. Γερμανίας. Βλ. σχετικό λήμμα στην γερμανική Wikipedia.
3. Ως “καϊζερικούς” αποδίδω τον όρο Reichsbuerger (= πολίτες της αυτοκρατορίας) για να έχει ο έλληνας αναγνώστης άμεση αντίληψη ότι αφορά σε μια σχέση συνωμοσιολογικού αντιδημοκρατικού τύπου με την επίκληση της ιστορικής γερμανικής αυτοκρατορίας του Κάιζερ και όχι το ναζιστικό Ράιχ. Πρόκειται για ένα συνονθύλευμα μικρότερων ομάδων, έως και ελάχιστα άτομα, τα οποία οι υπηρεσίες προστασίας του γερμανικού κράτους συγκαταλέγουν στο ευρύτερο φάσμα των αντιδημοκρατικών ακροδεξιών κινήσεων. Χρησιμοποιούν ως ενδεικτικό τους την τρίχρωμη σημαία της αυτοκρατορίας, μαύρο, κόκκινο, λευκό, που κατά καιρούς χρησιμοποιούν και οι νεοναζί στις πορείες τους.
4. Οι εσωτεριστές είναι μια άλλη μεγάλη κατηγορία που προβληματίζει. Το λήμμα στην ελληνική έκδοση της wikipedia είναι ελλιπέστατο για αυτό θα παρέπεμπα στην αγγλική, γερμανική, ιταλική εκδοχή, καθώς και στην γαλλική που αν κρίνω από την έκτασή της προσφέρεται για ανάγνωση και αποκόμιση εικόνας της όλης κατάστασης.
5. Το “ταυτοτικό κίνημα” (Identitaere Bewegung) δεν δραστηριοποιείται μόνο στη Γερμανία, αλλά και σε άλλες χώρες. Από τις υπηρεσίες προστασίας του γερμανικού συντάγματος συγκαταλέγεται στις ομάδες της ευρύτερης αντιδημοκρατικής ακροδεξιάς και εκπροσωπεί ένα είδος “εθνοπλουραλισμού”. Βλ. για τον όρο ethnopluralism, Ethnopluralismus τα αντίστοιχα λήμματα στην wikipedia.
6. Οι “αυτοδιοικούμενοι” (Selbstverwalter) συγκαταλέγονται από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος (Bundesamt fuer Verfassungsschutz) μαζί με τους “καϊζερικούς” “στις ομάδες και τα μεμονωμένα πρόσωπα, τα οποία βασιζόμενα σε διαφορετικά κίνητρα και σε διαφορετικές αφετηρίες, μεταξύ άλλων με αναφορά στην ιστορική Γερμανική Αυτοκρατορία, χρησιμοποιούν ως βάση συνωμοσιολογικές θεωρίες και ένα φυσικό δίκαιο δικής τους κοπής για να αμφισβητήσουν την ύπαρξη της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και του δικαιϊκού της συστήματος, αμφισβητούν στους εκλεγμένους εκπροσώπους τη νομιμότητα, την οποία ορίζουν ότι ευρίσκεται εκτός πάσης νομικής τάξεως και για αυτό υπάρχει η ανησυχία, ότι θα προβούν σε παραβάσεις της νομικής τάξεως”.
7. Το καφετί ήταν το χρώμα των ναζιστικού κόμματος του Αδόλφου Χίτλερ και συμβολίζει και σήμερα το ναζισμό και το νεοναζισμό.