ΣΤΑ ΔΑΙΜΟΝΙΚΑ ΔΕΣΜΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ-ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ

Η ειρήνη είναι το σοβαρό ζήτημα, όχι ο πόλεμος. Δεν είναι δικός μου ο ισχυρισμός, αλλά τον προσυπογράφω. Στα πρόθυρα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ο Ολλανδός Γιόχαν Χουιζίνγκα, στο περίφημο έργο του “Homo ludens – Ο άνθρωπος και το παιχνίδι”, διατύπωσε ως εξής τούτη τη συνάφεια: “… δεν είναι ο πόλεμος σοβαρός, αλλά η ειρήνη. Ο πόλεμος και ο,τιδήποτε έχει σχέση μαζί του παραμένει δεμένος στα δαιμονικά και μαγικά δεσμά του παιχνιδιού”.

Το βιβλίο υπάρχει και στα ελληνικά από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, χάρη στην προσπάθεια του Έλληνα φιλοσόφου Παναγιώτη Κονδύλη και των μεταφραστών-συνεργατών του. Στο ίδιο έργο ο Χουιζίνγκα καταφέρεται επίσης εναντίον του Γερμανού Καρλ Σμιτ, θεωρητικού από συντηρητική σκοπιά του γερμανικού ναζισμού, για την περίφημη διάταξη “εχθρού-φίλου”, η οποία αποτελούσε το σημαντικότερο στοιχείο στις προπολεμικές θεωρήσεις του Γερμανού νομικού. Ο Χουιζίνγκα “πλήρωσε” για τις απόψεις του, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ολλανδία.

Ο Καρλ Σμιτ επέζησε και συνέχισε να παράγει δημόσιο και επιστημονικό λόγο. Μεταπολεμικά κεντρική σημασία είχαν (και νομίζω έχουν και σήμερα αν λάβουμε υπόψη μας τη γερμανική “ρωσοφοβία”, υπαρκτή ακόμη και όταν εκδηλώνεται ως “ρωσοφιλία”) οι αντικομμουνιστικές-αντισοβιετικές (αντιρωσικές) θεωρήσεις του σε συνάρτηση με την θεολογική έννοια του “κατέχοντος” (ο “κατέχων”, το “κατέχον”, από μια επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς τους Θεσσαλονικείς) και τη δαιμονοποίηση της Σοβιετικής Ένωσης. Και φυσικά η έννοια του αντάρτη/παρτιζάνου. Κάτι που προσέλκυσε στη συνέχεια το ενδιαφέρον και αριστερών διανοητών (συνεχίζει να υφίσταται) για την πολιτική θεωρία του Καρλ Σμιτ. Κανείς θα μπορούσε να επιχειρήσει την ερμηνεία των πολεμικών γεγονότων και υπό το πρίσμα μιας διάταξης “εχθρού-φίλου” ή, ακόμη περισσότερο, της έννοιας του “αντάρτη”.

Επειδή, ωστόσο, μας ενδιαφέρει να απαλλαγούμε από τα δαιμονικά δεσμά του παιχνιδιού/πολέμου, θα προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε το ευρύτερο πλαίσιο αυτής της σύγκρουσης. Από την αρχή της προσπάθειας συγκρότησης της ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗΣ κομβικό σημείο στις αναλύσεις μας (από το 2013 και μετά) είχε η αναφορά στις κυρίαρχες τάσεις διαμόρφωσης των γεωγραφικών χώρων έντασης και συγκρούσεων κάθε είδους. Η χώρα μας τοποθετούνταν ακριβώς στη μεθόριο των κρίσιμων γεωγραφικών ορίων των μελλοντικών “πλανητικών” αντιπαραθέσεων.

Αν οι γενικές αναλύσεις αφορούν τους πιο “εξειδικευμένους” και τους επιστήμονες ,-για τη συνάφειά μας σημαντικό είναι το βιβλίο του Gunder Frank, Re-Orient (τέλη της δεκαετίας του 1990), όπου προβλέπει την οικονομική υποσκέλιση των ΗΠΑ από την Κίνα -, για την εφαρμοσμένη πολιτική στη χώρα μας, σημασία έχει το απόλυτο κενό, από την πλευρά των κομμάτων, στην ανάλυση και θεώρηση του πλαισίου εντός του οποίου καλούμαστε να κινηθούμε. Τούτο φαίνεται από το φορμαλιστικό επίπεδο των συζητήσεων, η στενότητα και την επιδερμικότητα των αναλύσεων στα μέσα μαζικής επικοινωνίας από διάφορους “διεθνολόγους” και άλλους υποτίθεται “ειδικούς” και, φυσικά, βουλευτές των κομμάτων.

Ευχάριστη εξαίρεση-έκπληξη οι απόμαχοι ανώτατοι αξιωματικοί του στρατού των οποίων η σκέψη, ανεξαρτήτως αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς σε επιμέρους κρίσεις τους ή αντιλήψεις τους, παρουσιάζει συνοχή και στέρεη συγκρότηση. Έχει αυτό που λέμε, αρχή, μέση και τέλος. Προϋπόθεση για τα πάντα στο δημόσιο βίο και στην πολιτική.

Στο άμεσο μέλλον θα έχουμε την ευκαιρία να αντιπαρατεθούμε με αυτά τα ζητήματα δημοσίως, όπως και με τις ιδεολογικές αναφορές για τη σωστή ή τη λανθασμένη πλευρά της ιστορίας, τη δημοκρατία και την ελευθερία, την ασφάλεια και την εθνική ανεξαρτησία. Όλα αυτά δεν θα φέρουν αλλαγές στο όλο πλαίσιο, λόγω πολέμου, αντίθετα η αλλαγή του πλαισίου επέφερε τον πόλεμο. Προ πολλού βρισκόμαστε σε μια διαδικασία μετάβασης στη διάταξη των δυνάμεων πλανητικής ισχύος. Αυτό στις επιστημονικές θεωρήσεις καταγράφεται και ως απουσία ενός κυρίαρχου θεωρητικού αφηγήματος στο χώρο των διεθνών σχέσεων, όπως τα γνωρίσαμε την πρώτη μετασοβιετική εποχή (“Τέλος της ιστορίας”, “Σύγκρουση των πολιτισμών”).

Δεν θα μακρηγορήσω και άλλο. Υπενθυμίζω ότι το Νοέμβριο του 2020 το δεύτερο φύλλο της κομματικής μας εφημερίδας “ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ” κυκλοφόρησε με τον χαρακτηριστικό πρωτοσέλιδο τίτλο: “Νέα αρχιτεκτονική ισχύος στον κόσμο”. Στο άρθρο της σύνταξης που είχε τον χαρακτηριστικό τίτλο: “Ο κόσμος αλλάζει ραγδαία…” μπορεί κάποιος/κάποια να διαβάσει τα εξής: “Η γεωπολιτική και γαιωοικονομική αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς και ταυτόχρονα οξύνονται οι διαμάχες για τα ην κυριαρχία σε πηγές πλούτου και σε διαδρομές εμπορευμάτων και κεφαλαίων. […] Ο σύγχρονος >διπολισμός< εντείνεται με την αμερικανική διπλωματία να υιοθετεί ολοένα και πιο >πολεμικές< εκφράσεις απέναντι στη Ρωσία και στην Κίνα, μια συμπεριφορά που σχεδόν λησμονήσαμε από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον δεν υπάρχουν >σταθερές<, ιδιαιτέρως στην Παρευξείνια Ζώνη και στην Ανατολική Μεσόγειο”.

Η Ουκρανία ήταν μια τέτοια “σταθερά”. Και τώρα βρισκόμαστε “στα δαιμονικά και μαγικά δεσμά του παιχνιδιού”.

Κλείνω με μια επισήμανση: Οι Κινέζοι θεωρούν ήδη ότι ο 21^ος αιώνας θα είναι δικός τους, θεωρώντας ότι δεν θα είναι ο αιώνας του αγαθού της ελευθερίας, αλλά της ασφάλειας. Και αυτό δεν θα μπορέσουν να το προσφέρουν οι ΗΠΑ, αλλά οι ίδιοι. Προσφάτως είχαμε και τη δημόσια δήλωση της σινικής πλευράς, με αποδέκτες Ελλάδα και Τουρκία, για την ασφάλεια της νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Επειδή η ειρήνη είναι το σοβαρό της όλης  υπόθεσης, καλό είναι να θυμηθούμε την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική της χώρας και να μην καταστρέφουμε τις δυνατότητες επιλογών των επόμενων γενιών. Χωρίς εκπτώσεις σε αξίες και αρχές.