Συνέντευξη με την Ειρήνη Οζούνη με αφορμή της παγκόσμια ημέρα της γυναίκας

«οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει μία γυναίκα εντείνονται όχι μόνο από την πανδημία, αλλά και από τον μέχρι σήμερα τρόπο που αυτή αντιμετωπίζεται. Το πέρασμα των ευθυνών αντιμετώπισης από το κράτος στο άτομο, νομίζω δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση των γυναικών»

Συνέντευξη: Λοΐζος Γασμούλος

Η Ειρήνη Οζούνη είναι Διδάκτορας Οικονομικών Επιστημών με αναγόρευση από τη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στο Θεματικό Πεδίο: Διεθνής Οικονομική και Οικονομική Ανάπτυξη. Το 2005 αποφοίτησε από το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και συνέχισε τις σπουδές της στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών του ίδιου Τμήματος, όπου και απέκτησε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα ειδίκευσης στην Οικονομική Θεωρία και Πολιτική με κατεύθυνση «Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική». Η επαγγελματική της εμπειρία στη διαχείριση έργων ξεπερνά τα 6 χρόνια.  Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου συμμετείχε στην υποστήριξη πολλών προτάσεων έργων Φορέων Περιφερειακής Ανάπτυξης και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μέσω πλήθους ερευνητικών προγραμμάτων εθνικής και ευρωπαϊκής χρηματοδότησης (Erasmus+, Horison 2020, Interreg κα) ποικίλων ερευνητικών θεμάτων, όπως θέματα κοινωνικο-οικονομικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης, επιχειρηματικότητας, επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, δια βίου μάθησης κα. Έχει συνεργαστεί με το Γραφείο Διασύνδεσης του Α.Π.Θ. στην διαχείριση Ευρωπαϊκών Έργων υποστήριξης της δια βίου εκπαίδευσης, επαγγελματικού προσανατολισμού και διασύνδεσης των νέων με την αγορά εργασίας. Επίσης συνεργάζεται με το Οικονομικό Τμήμα του Α.Π.Θ. σε έργα επιχειρηματικότητας και επαγγελματικής κατάρτισης. Υπήρξε Επιστημονικός Συνεργάτης του Τμήματος Λογιστικής και Πληροφοριακών Συστημάτων στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας  και Ακαδημαϊκός Υπότροφος στο Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Έχει διδάξει Οικονομική των Επιχειρήσεων, Διαχείριση Χαρτοφυλακίου, Μακροοικονομία, Οικονομικά Μαθηματικά, Στατιστική και Λογιστική. Σήμερα, είναι Επιστημονικός Συνεργάτης του Τμήματος Χρηματοοικονομικής και Λογιστικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και διδάσκει Μικροοικονομική, Επιχειρηματικότητα και Νομισματική Οικονομική Πολιτική.  Συμμετέχει σε πολλά διεθνή επιστημονικά συνέδρια σχετικά με θέματα διεθνούς οικονομικής, οικονομικής πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης, και έχει σημαντικές δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Ο φετινός εορτασμός της παγκόσμιας ημέρας της γυναίκας βλέπει τους πάντες και τις γυναίκες «εγκλεισμένες» υπό πολύ περίεργες συνθήκες. Σε ποιο βαθμό άλλαξε η πανδημία την καθημερινότητα των γυναικών;

Φυσικά και  η πανδημία άλλαξε σε σημαντικό βαθμό την καθημερινότητα όλων των γυναικών, κάθε ηλικίας, χώρας, εκπαίδευσης, επαγγελματικού κλάδου κτλ. Σε κάθε κατηγορία οι επιπτώσεις είναι διαφορετικές, όμως δε παύουν να είναι εξίσου δυσμενείς και δύσκολα αντιμετωπίσιμες. Η ζωή των ηλικιωμένων γυναικών άλλαξε, εξαιτίας της απομόνωσης, των νέων γυναικών εξαιτίας των περιορισμών κοινωνικής δραστηριότητας, αλλαγής στον τρόπο εκπαίδευσης κα, των ανέργων γυναικών, εξαιτίας της μείωσης των θέσεων εργασίας, των εργαζομένων γυναικών (ελευθέρων επαγγελματιών αλλά και υπαλλήλων όλων των κλάδων), εξαιτίας των δύσκολων συνθηκών εργασίας, ωραρίων και εργασιακής εκμετάλλευσης κτλ. Ιδιαίτερες δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι μητέρες, οι εργαζόμενες μητέρες και ακόμα περισσότερο οι εργαζόμενες μητέρες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους. Είναι δύσκολο να συναισθανθούμε και να βιώσουμε όλες αυτές τις δυσκολίες στο μέγιστο, όταν είμαστε απλοί παρατηρητές, παρόλα αυτά οφείλουμε να το προσπαθήσουμε, ώστε να αντιληφθούμε τους τρόπους κατάλληλης στήριξης για κάθε μία κατηγορία και να προβούμε στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή τους.

Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να πούμε πως οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει μία γυναίκα εντείνονται όχι μόνο από την πανδημία, αλλά και από τον μέχρι σήμερα τρόπο που αυτή αντιμετωπίζεται. Το πέρασμα των ευθυνών αντιμετώπισης από το κράτος στο άτομο, νομίζω δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση των γυναικών των παραπάνω κατηγοριών. Έτσι, πλέον η ευθύνη ανήκει στην μητέρα να ελέγχει την υγειά των παιδιών της μόλις τα παίρνει από το σχολείο εν μέσω πανδημίας, η ευθύνη ανήκει στην δασκάλα να ελέγχει κάθε παιδί μην αρρωστήσει, η γυναίκα θα αντιμετωπίσει μόνη οποιαδήποτε μορφή ενδοοικογενειακής βίας εν μέσω αποκλεισμού, η ευθύνη βαρύνει την υπάλληλο-μητέρα που δε μπορεί να εργαστεί με τηλεργασία ή που δε μπορεί να πάει στην εργασία της όταν τα σχολεία είναι κλειστά και τέλος η ευθύνη και το ψυχολογικό βάρος σε περίπτωση που ο ιός μεταφερθεί από τα παιδιά στους ηλικιωμένους γονείς βαρύνει και πάλι την εργαζόμενη μητέρα.  Με τον ίδιο τρόπο, Η ευθύνη βαρύνει την νοσοκόμα, την υπάλληλο στο super market, την υπάλληλο σε μεταφορές, την αεροσυνοδό κα. Είμαι σίγουρη ότι έχω παραλείψει περιπτώσεις και γι’ αυτό ζητώ εκ των προτέρων συγνώμη από κάθε γυναίκα που αυτή την εποχή παλεύει να τα βγάλει πέρα.

2. Ένα μεγάλο μέρος των εργαζόμενων γυναικών (νοσοκομεία, σούπερ μάρκετ κ.α.) εργάζεται υπό πολύ «περίεργες» και αντίξοες συνθήκες, αυτό θα παγιωθεί ή θα επανέλθουμε στην «κανονικότητα» της πρότερης κατάστασης στους εργασιακούς χώρους;

Νομίζω πως δυστυχώς θα μας επιβάλλουν να ορίσουμε εκ νέου την «κανονικότητα», με τον νέο εργασιακό νόμο, καθώς αυτή θα περιλαμβάνει 10ωρη εργασία και εργασία την Κυριακή.

3. Η ανεργία και η φτώχεια πλήττει το ίδιο άνδρες και γυναίκες ή έχουμε και εδώ σημαντικές έμφυλες διαφορές;

Οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο. Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό είναι μικρότερο από αυτό των ανδρών και αυτό οφείλεται κυρίως σε στερεότυπα των έμφυλων ρόλων, τα οποία αναπαραγάγουν αυτή την ανισότητα ανάμεσα στα φύλα. Νομίζω πως ειδικότερα στην Ελληνική Κοινωνία (αν και έχουν γίνει κάποια βήματα, κυρίως από τις νέες γενιές), διατηρούνται ακόμα στερεοτυπικές αντιλήψεις πως η γυναίκα έχει την ευθύνη φροντίδας τους σπιτιού και της οικογένειας και αυτό περιορίζει την ενεργό συμμετοχής της στην αγορά εργασίας. Παρατηρώ μάλιστα τα τελευταία χρόνια μία μεγάλη οπισθοδρόμηση ως προς αυτό. Πολλές γυναίκες δυσκολεύονται να συνδυάσουν εργασία και προσωπική ζωή (αναφέρομαι στην προσωπική ζωή γιατί δε θεωρώ ότι ο μοναδικός σκοπός ενός ατόμου και το μόνο πράγμα που τον ολοκληρώνει είναι η οικογένεια – παρότι είναι σπουδαίο και αξιοθαύμαστο για όσους το επιθυμούν) και φυσικά την  ευθύνη δεν την έχουν αυτές, αλλά η έλλειψη δομών, φορέων υποστήριξης και εκπαίδευσης για να διευκολύνουν σε αυτή την κατεύθυνση.

4. Υπάρχουν περιορισμοί στην επαγγελματική σταδιοδρομία των γυναικών;

Kατά τη διάρκεια επαγγελματικής της σταδιοδρομίας, μία γυναίκα συναντά πάρα πολλές δυσκολίες λόγω φύλου, όπως η έλλειψη υποστήριξης από συναδέλφους (υφισταμένους και προϊσταμένους), άνισες απολαβές κα.  Νομίζω πως για τις γυναίκες ναι υπάρχει πάντα μία «γυάλινη οροφή» που δυστυχώς δε μπορεί εύκολα να σπάσει, και νομίζω αυτό εμφανίζεται σε κάθε κλάδο. Οι περισσότεροι κλάδοι είναι ανδροκρατούμενοι και ιδιαίτερα «σκληροί» στην αντιμετώπιση των γυναικών. Τα στερεότυπα είναι πολλά όπως και οι σεξιστικές συμπεριφορές και η εμφύτευση τους στις διαφορετικές γενιές πολυετής.

Στον κλάδο της επιστήμης, νομίζω πως πολλές φορές οι γυναίκες συναντάμε τέτοια φαινόμενα. Πολλές φορές, όταν προσπαθώ να εξηγήσω αυτό το φαινόμενο της γυάλινης οροφής, μου έρχεται στο μυαλό η σκηνή μιας γνωστής χολιγουντιανής ταινίας.  Σε αυτή, το μεγάλο αφεντικό καλεί τον άντρα υπάλληλο μετά από μία πετυχημένη πρόταση σε ένα project να έρθει μετά στο γραφείο του για να το συζητήσουν καπνίζοντας πούρο. Η γυναίκα υπάλληλος θέλοντας να μετέχει στη συζήτηση και να μη χάσει αυτή την επαγγελματική ευκαιρία συμφωνεί, νομίζοντας πως η πρόσκληση απευθύνεται και σε αυτή, καθώς η πρόταση ήταν και δική της. Και τότε το αφεντικό τη ρωτάει: Καπνίζεις πούρο; Νομίζω λοιπόν πως δυστυχώς για τις γυναίκες στα ανώτατα στάδια επαγγελματικής εξέλιξης υπάρχει ένα εμπόδιο, ένα τοίχος, μία τελευταία πόρτα την οποία θα δυσκολευτούν να ανοίξουν εξαιτίας του ανδροκρατούμενου περιβάλλοντος. Πέραν αυτού, υπάρχουν και κλάδοι επιστημών που είναι ανδροκρατούμενοι. Μη πάμε μακριά, πόσες γυναίκες στην Ελλάδα έχουν αναλάβει υπουργεία, όπως το «οικονομικών», «εξωτερικής πολιτικής» και πόσες τα υπουργεία «πολιτισμού», «παιδείας» κτλ. Κατά συνέπεια, οι στερεότυπες αντιλήψεις του Έλληνα πολίτη (π.χ. «οι γυναίκες θα γίνουν δασκάλες»), περνούν με την ψήφο του και στη διακυβέρνηση του Ελληνικού Κράτους.